नेपालगन्ज–
भानु तिम्रो रामायणले मैले राम जानें
उनै बिष्णु भगवानको अर्को नाम जानें
राम नाम जानें भानु, राम नाम जानें
तिमीले गर्दा रामभक्त हनुमान जानें
।।।।।।।।।।।।।।।
हाल अमेरिकास्थित वेष्ट हार्डफोर्डमा बस्दै आएका कवि तथा गीतकार धन लामाले गुरु पूर्णिमाको पूर्वसन्ध्यामा २०८ औं आदिकवि भानु भक्त आचार्यको जन्म जयन्तीको अवसर पारेर ‘भानु तिम्रो रामायणले मैले राम जाने’ भजन सार्वजनिक गरेका छन् । लामाले सार्वजनिक गरेको भजनको सार राम र रामायण एक विम्बात्मक प्रयोग हो ।
भजनमा अगाडि भनिएको छः
भानु तिम्रो कामले आज नयाँ धाम जानें
अज्ञानको हट्यो बादल, मैले घाम जानें
धर्म जाने, कर्म जानें, कर्तव्यलाई जानें
दया जाने, दान जानें, गन्तव्यलाई जानें
धनलाई जाने, मनलाई जानें, लक्ष्मणलाई जानें
वनकी जानें, मनकी जानें, जानकीलाई जानें
मौनतामा थीर मनको तपोवन जानें
जानी तिम्रो योगदानलाई मैले धन्य मानें १११
भानु तिमी शब्द ब्रम्हा, म हुँ तिम्रो भक्त
शब्द(को पार भक्ति बुझें, भएँ भ्रम मुक्त
पूल दियौ तर्न नदी, सहज भयो यात्रा
भाषा भित्र आशा रोप्यौ, बल्ल बुझें शास्त्र १११
कवि तथा गीतकार लामा भन्छन् ‘भानुलाई यहाँ भक्ति र भजन मार्फत् गुरुको रुपमा प्रतिविम्बित गरिएको हो । उनी यसका योग्य छन् । अस्तित्व निशब्दको विश्व विद्यालय हो । तर त्यसतर्फको यात्रा शब्दलाई सारथि बनाएर गर्दा सहज हुन्छ ।’ लामा अगाडि थप्छन्,‘भक्तिमा यस्तो अवस्था पनि आउँछ, जहाँ शब्द पनि छुट्छ र भाव मात्र बाँकी रहन्छ, त्यही भावको आकाशमा साँचो रामको दर्शन हुन्छ । यहाँ राम भन्नाले हामी हरेक एकको हृदयमा विराजमान राम भन्ने बुझ्नु पर्दछ । हामी हर एकको हृदयमा दया, प्रेम र करुणाको रुपमा सदैव रामले वास गरेको हुन्छ तर तृष्णाको धुँवाले, अपरिमित इच्छा र आकांक्षाको बतासले र वासनाको बादलले हृदयको त्यो रामलाई ढाकी दिन्छ ।’
हामी भजन र किर्तन पनि गर्छौं, शास्त्रका श्लोकहरु पनि कण्ठस्त गर्छौं तर पनि सत्यको सारको अनूभूति पाइरहेका हुँदैनौ भन्दै लामा थप्छन्, ‘हामी शब्दलाई समातेर बस्छौं, भावको भूमिमा प्रवेश गर्नको लागि शब्दलाई पनि छोड्नु पर्छ, तर शब्द त हाम्रो सारथिस् हामी त्यसलाई कहाँ छोड्न सक्छौ रु बरु धन, साथी, संगी, छोड्न सकिएला तर शब्द छोड्न असम्भव प्रायस् हुन्छ र त्यही शब्दले त हामीलाई ज्ञानी प्रतीत गराउँछ ।’
लामा भन्छन्,‘ शास्त्र युग युग बाँच्छ तर सत्य मर्छ, चरा उड्छ तर सुनको पिंजडा सदा रहन्छ । हामी त्यही पिंजडालाई पुज्छौं जहाँ सत्य र सारको कुनै गुञ्जायस हुँदैन । यस भक्ति गीतका सोह्र पंक्तिहरुले त्यही सत्य तर्फ, त्यही सारतर्फ इंगित गर्न खोजिएको छ । जसरी शास्त्रमा भनिएको छस्
गुरुर ब्रह्मा गुरुर विष्णु गुरुर देवो महेश्वरः
गुरुः साक्षात्परब्रह्मा तस्मै श्री गुरुवे नमः
पुनश्चस् गुरुर ब्रह्मा गुरुर विष्णु गुरुर देवो महेश्वरः गुरुः साक्षात्परब्रह्मा तस्मै श्री गुरुवे नमः’
भानु भक्त आचार्य नेपाली साहित्यिक आकाशका नक्षत्र हुन् । भानु र उनको रामायणलाई विम्ब बनाएर लामाले रचना गरेको भजन एक नौलो प्रयोग पनि हो । कवि तथा गीतकार धन लामाको यो शब्दलाई संगीतकार केशव शर्मा दाहालको संगीत र बिनुसा राई र केशब शर्मा दाहालले स्वर दिएका छन् ।
नेपाली भाषा साहित्यको विकासमा आदिकवि भानु भक्त आचार्यको योगदान अतुलनीय छ । त्यसमा पनि संस्कृत भाषामा रहेको वाल्मिकी रामायणको नेपाली भाषामा गरेको अनुवादले नेपाली समाजमा अध्यात्मिक जागरणको नयाँ युगको आरम्भ गरेको देखिन्छ । कवि तथा गीतकार लामाको भजन ‘भानु तिम्रो रामायणले’ समग्रमा भन्नु पर्दा सिंगो रामायणको सार बोकेको छ ।
